عوامل کلیدی اثرگذار بر موفقیت کسب وکارهای خانوادگی با اولویت بندی تحلیل شبکه ای
مقاله عوامل کلیدی اثرگذار بر موفقیت کسب و کارهای خانوادگی ، مقاله ای است که در مجله توسعه کارآفرینی در سال ۹۲ منتشر شده است. این مقاله توسط آقایان ایران دوست- قوامی پور- ابراهیم نژاد و حسین پور نگارش یافته است. این مقاله به طور خلاصه به بررسی نظریات محتلف در عوامل موفقیت کسب و کارهای خانوادگی پرداخته و در نهایت برای شناسایی این عوامل یک مدل ترکیبی از این نظریات در تقاطع با مدل سه حلقه ای ارائه می دهد.
در ادامه به بررسی مدل ها می پردازیم و در نهایت شیوه کار پیشنهادی مقاله را بررسی می کنیم.
انواع نظریات موجود در عوامل موفقیت کسب و کار خانوادگی
سیر کلی این مقاله را این طور دریافت کردم:
در بخش مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق اشاراتی داشته است که نویسندگان و نظریه پردازان مختلف چه نظریاتی را در ارتباط با عوامل مهم موفقیت در کسب و کارهای خانوادگی ارایه کرده اند. در این بخش به افراد زیر و نظریات آن ها اشاره می نمایند:
نظریه وارد
“وارد” و مدل رشدی که تعیین کرده و تعدادی از فرآیندهای مدیریتی را که عملکرد کسب و کارها را ارتقا داده و رشد آن ها را افزایش می دهد به عنوان فعالیت های برتر (Best Practice) نامیده است. انگیزش رهبران خانوادگی و تعهد خانواده مالک را برای پشتیبانی آن ها الزامی می داند. نتایج تحقیقات او در قالب یک کتاب با عنوان ” تداوم کسب و کار خانوادگی، ۵۰ درس آموخته از خانواده های موفق و پایدار (باعمر سازمانی بالا) در تجارت، در سال ۲۰۰۴ به چاپ رسید.
نظریه اسچواس
در ادامه به “اسچواس” اشاره می کنند که در پی تعیین عوامل موفقیت تعدادی از کسب و کارهای خانوادگی بود که بتواند شرکت های خانوادگی دیگر نیز مفید باشد و مفهوم چتر برای رشد هوشمندانه را به کار برد. او به برخی از عوامل مانند موارد زیر اشاره می کند:
- ساختارهای اداره کسب و کار
- ارزش ها و تعهد
- اساس نامه جهت دهی اعضای خانواده
- روشن بودن نقش های اعضای خانواده و رهبری خانوادگی در طی نسل ها
- توسعه نسل بعدی
- کارافرینی مداوم و افزودن بر ارزش های کارافرینانه توسط هر نسل
نظریه جاف و برادن
سپس به ۵ عاملی که “جاف و برادن” به دست آوردند می پردازد:
- چشم انداز قوی و روشن
- پرورش توانایی های کارآفرینانه
- برنامه ریزی راهبردی برای تعدیل ریسک ها و تسخیر فرصت ها
- ایحاد ساختار منحصر به فرد برای تعامل و ارتباط خانواده ها، دارایی ها و محیط
- روشن کردن نقش ها و مسئولیت های اعضای خانواده و کمک به آن ها برای توسعه شایستگی ها و قابلیت های ایشان، ارتباطات و ایجاد استقلال به ویژه در انتخاب های خروج
نظریه پزا
“پزا” سه ضرورت حیاتی رهبری کسب و کار خانوادگی را به صورت زیر بیان می کند:
- بینش، نوآوری و رشد کسب و کار
- رهبری وظیفه ای که نسل بعدی را توسعه دهد
- رهبری جانشین که راهبرد و رشد کسب و کارها را دوباره احیا کند.
و عوامل مهم در موفقیت و تداوم حیات کسب و کارها را به شرح زیر می داند:
- هوش احساسی خانواده
- تحمل تفاوت ها
- تعاملات
نظریه اوهارا
“اوهارا” یازده اصل را اعلام می دارد که از جمله دو اصل اولی که آن ها را اصول اساسی بقا می نامد:
- همبستگی یا اتحاد خانواده
- تعهد به ادامه میراث
- مدیریت تعارض
- نقش زنان
- حق بزرگتری
- برنامه ریزی مستند
- …
نظریه سعیدی و شیرین کام
سعیدی و شیرین کام نیز در بررسی زندگی کاری و خانوادگی صاحبان سرمایه و شرکت های خانوادگی به عواملی از جمله موارد زیر اشاره کردند:
-
- تداوم همسویی مدیران
- ایجاد نظان شرکت های اقماری
- پذیرش اقتدار و حکمیت پدر از سوی فرزندان
- بهره وری بالا
- …
روش کار مقاله و مدل ترکیبی پیشنهادی
سپس محققان این مقاله با استفاده از مدل سه حلقه ای کسب و کار خانوادگی و دسته بندی تمامی عوامل بالا در قالب این سه حلقه و سپس اولویت بندی و رتبه بندی ها از طریق ارتباط با خبرگان توانستند تا عوامل مهم کلیدی موفقیت در کسب و کارهای خانوادگی را به شرح زیر از دل عوامل بالا رتبه بندی نمایند:
مدل سه حلقه ای:
جدول عوامل که در داخل حلقه های فوق دسته بندی شده اند:
ارتباطات این دسته بندی ها با یکدیگر:
و نهایتا نموداری که در آن ها به درصد اهمیت هر یک از عوامل بر اساس نظر خبرگان پرداخته است:
می بینید که بالاترین رتبه در اهمیت را عوامل زیر دارند:
- ارتباطات، ایجاد جلسات و انجمن های خانوادگی (خانوادگی)
- داشتن چشم انداز و برنامه استراتژیک (کسب و کار)
- حرفه ای گرایی در مدیریت کسب و کار (کسب و کار)
- آموزش و تربیت اعضای خانواده به ویژه جانشینان خانوادگی (خانواده)
- ایجاد مرزهای روشن برای نقش ها و مسئولیت های اعضای خانواده (مالکیت)
- …
جمع بندی و نظر شخصی ام
همان طور که ملاحظه می کنید در این جمع بندی هم وقتی به ۵ عامل اول در عوامل مهم موفقت در کسب و کارهای خانوادگی نگاه می کنیم می بینیم که از هر سه حلقه دخیل در کسب و کار خانوادگی عواملی وجود دارند و به نظر من می توان این برداشت را داشت که مهم ترین نکته در اینجا برقراری یک تعادل هدفمند و متناسب با خانواده و صنعت و شرکت است که می تواند این تداوم و موفقیت را رقم بزند. در این ارتباط کوتاه نوشته ای را در لینکدین داشته ام که می توانید در اینجا ملاحظه نمایید.
